Dünya Ekonomik Forumu’nun (WEF) yayımladığı bir rapor, 2025-2030 döneminde 92 milyon işin kaybolmasının yanı sıra 170 milyon yeni iş alanının ortaya çıkmasını öngörüyor.
Yapay zeka ve otomasyon, hem beyaz hem de mavi yaka meslekleri köklü bir değişime uğratırken; iklim değişikliği ile mücadelede gerçekleştirilen çabalar fosil yakıt sektörlerini tehdit ediyor. Tarım, zanaatkarlık ve geleneksel el sanatları ise dijitalleşmenin baskıları ile hızla azalma eğilimi gösteriyor.
Teknolojik yenilikler ve çevresel dönüşüm, otomasyon ve dijitalleşme ile sürdürülebilirlik odaklı politikaların benimsenmesi, banka gişe görevliliğinden çobanlığa, kasiyerlikten kömür madenciliğine varan birçok geleneksel meslek dalının yok olmasına neden oluyor.
BEYAZ YAKA VE MAVİ YAKA MESLEKLERİ GERİ PLANA İTİLİYOR
Otomasyon ve yapay zeka alanındaki ilerlemeler, beyaz ve mavi yaka meslekleri geri plana iterken, iklim değişikliği bağlamında yeşil dönüşüm ise fosil yakıtlara dayalı iş sektörlerini derin bir sarsıntıya uğratıyor.
Dijitalleşme, el sanatları ve zanaatkarlıkla ilgili meslekleri tehdit ederken, geleneksel çiftçilik ve çobanlık gibi alanlarda akıllı tarım sistemleri iş gücünün yerini almaya başlıyor.
92 MİLYON İŞİN YOK OLMASI BEKLENİYOR
“2025 Mesleklerin Geleceği” raporu, teknolojik gelişmeler, yeşil dönüşüm, yaşam maliyetleri ve demografik değişikliklerin, 2025-2030 yıllarında küresel iş gücü üzerinde kayda değer etkiler yaratacağını ortaya koyuyor.
Bu beş yıllık süreçte, 170 milyon yeni meslek alanının ortaya çıkması beklenirken, yaklaşık 92 milyon işin yok olacağı tahmin ediliyor.
Küresel düzeyde mesleklerin yaklaşık yüzde 22’sinin, ya köklü bir değişim geçireceği ya da tamamen ortadan kalkacağı öngörülüyor.
TEKNOLOJİ İNSANLARIN YERİNİ ALIYOR
Dijitalleşme, yapay zeka, bilgi işlem, robotik, otomasyon gibi teknolojilerdeki ilerlemeler, bazı mesleklerin hızla büyümesine ve bazılarının ise giderek kaybolmasına yol açıyor.
KAYBOLACAK MESLEKLER
Banka gişe görevlisi, müşteri temsilciliği, muhasebecilik, veri giriş memurluğu ve kasiyerlik gibi meslekler, yapay zeka destekli yazılımlar tarafından ikame edilirken; üretim hatlarında çalışan montaj işçileri, paketleyiciler ve depo görevlileri de robot sistemleri karşısında işlerini kaybetme riski ile karşı karşıya kalıyor.
Leopold, daha önce yok olma riski taşıyan mesleklerin genellikle veri girişi ve montaj gibi rutin görevleri içerdiğini, ancak artık grafik tasarımı gibi alanların da bu listeye eklendiğini ifade etti.
EN HIZLI BÜYÜYEN MESLEK GRUPLARI
WEF İş Ücretleri ve İstihdam Oluşturma Başkanı Till Leopold, kaybolan ve yükselen mesleklere dair açıklamalarda bulundu. Leopold, finansal teknoloji mühendisleri, yazılımcılar, büyük veri, yapay zeka ve siber güvenlik uzmanlarının en hızlı büyüyen meslek grupları arasında yer aldığını belirtti.
Leopold, “Dönüşümden etkilenen mesleklerin ‘modasının geçtiğini’ söylemek yerine, becerilerin ve görev içeriklerinin hızla değiştiğini ifade etmek daha yerinde olur.” dedi.
DİJİTALLEŞME GELENEKSEL MESLEKLERİ ETKİLİYOR
Akıllı tarım teknolojileri, geleneksel çobanlık ve çiftçilik mesleklerini tehdit ederken; otomatik sulama sistemleri, sensörlerle verimliliğin takibi ve dron kullanımı, tarım sektöründeki insan gücü ihtiyacını azaltıyor.
Dijitalleşmenin bir diğer etkisi ise el sanatları ve zanaatkarlıkla ilgili mesleklerin giderek daha az önem taşımasına yol açmasıdır.
3D yazıcılar, çevrimiçi pazar yerleri ve seri üretim teknolojileri, ustalık gerektiren alanlardaki meslekleri rekabetin dışına ittiği gözlemleniyor.
SARRAFLIK
Geleneksel kitap tamirciliği, sarraflık, ayakkabıcılık, terzilik ve bakırcılık gibi zanaatlar, hem seri üretim hem de e-ticaret platformlarının rekabeti nedeniyle yok olma riskiyle karşı karşıya kalıyor.
Öte yandan, Leopold, zanaatkarlık işlerinin insanlar tarafından hâlâ değerli görüldüğünü vurguladı.
YEŞİL DÖNÜŞÜM KÖMÜR VE PETROL İŞÇİLİĞİNİ YOK EDİYOR
İklim değişikliği ile mücadele çerçevesinde, yüksek karbon emisyonu yaratan sektörlerde, kömür madenciliği ve petrol işçiliği gibi meslekler büyük bir daralma yaşıyor.
Avustralya, Almanya gibi ülkeler, kömür madenleri için azaltma takvimlerini açıklarken, bu sektörlerde çalışan binlerce işçi, yeniden istihdam programlarına yönlendiriliyor.
Till Leopold, sürdürülebilirlik ve temiz enerji alanındaki uygulamaların artışı ile elektrikli araç uzmanlığı ve yenilenebilir enerji gibi mesleklerin de talep göreceğini belirtti.
DEMOGRAFİK FAKTÖRLER SAĞLIK VE EĞİTİME OLAN TALEBİ ARTIRIYOR
Gelecekte artacak mesleklerin çoğunun aslında “fütüristik” olmadığını belirten Leopold, yaşlanan nüfusun etkisi ile hemşire, sosyal hizmet uzmanı, kişisel bakım ve danışmanlık alanlarında artan iş gücüne ihtiyaç olacağını vurguladı.
TESLİMAT ŞOFÖRLERİ ARTIYOR
Leopold, özellikle ilk ve ortaokul öğretmenleri için job pozisyonlarının genişleyeceğini aktararak, “Tarım ve inşaat işçileri, teslimat şoförleri ve satış elemanları gibi önemli mesleklerde ciddi bir artış öngörülmektedir.” dedi.
Yüksek gelirli ülkelerde iş gücünün yaşlanıp azalırken, gelişmekte olan ülkelerde genç ve eğitimli iş gücünün arttığı gözlemleniyor. Bu durum, önümüzdeki yıllarda küresel iş gücü piyasasında teknolojik değişimler kadar derin bir etki yaratabilir.
İŞ MODELLERİ ÇOK HIZLI DEĞİŞİYOR
Teknolojik ve demografik gelişmelerin yanı sıra jeopolitik gerginlikler, şirketlerin yüzde 34’ünü iş modellerini değiştirmek zorunda bırakırken, işverenlerin yüzde 50’si yaşam maliyetlerindeki artışın iş modellerini değiştireceğini belirtmektedir.
1,6 KİŞİ İŞSİZ KALMA RİSKİYLE KARŞI KARŞIYA
Ayrıca, yavaş büyümenin dünya genelinde 1,6 milyon kişinin işini kaybetmesine yol açacağı tahmin ediliyor.
Leopold, “2030 yılına kadar, herhangi bir işte kullanılan tüm temel becerilerin yaklaşık yüzde 40’ının farklı olacağını öngörüyoruz. Bugün hayalinizdeki işe hazırlanmak için mükemmel bir 5 yıllık üniversite ya da mesleki eğitim programına başlasanız bile, mezun olduğunuzda, bu 5 yıllık ‘önceden planlanmış’ eğitimin ilk 2 yılı zaten güncelliğini yitirmiş olacak.” dedi.
Geleceğin mesleklerine insanları hazırlayacak becerilerin iki ana grupta birleşeceğine işaret eden Leopold, teknoloji okuryazarlığı, yapay zeka, yazılım gibi teknoloji becerileri ile yaratıcılık, empati, iş birliği, problem çözme, esneklik ve dayanıklılık gibi kişisel becerilerin önemini vurguladı.
MESLEKİ VE KÜLTÜREL AKTARIM AÇISINDAN KAYIPLAR
Meslekler, ekonomik değer taşımanın ötesinde toplumların kültürel kimliğinin de bir parçasıdır. Bu nedenle, yapay zekanın düşünsel mantığı etkilemesi, geleneksel mesleklerin yok olması, bir yaşam biçimi ve kültürel hafızanın kaybı olarak değerlendirilmektedir.
Leopold, “Üretken yapay zekanın ortaya çıkmasıyla birlikte, kolektif bilgi ve deneyimle ilişki kurma şeklimizde bir değişim göreceğimizi ve zaten gördüğümüzü düşünüyorum.” diye belirtti.
TARIM TEMEL OLMAYA DEVAM EDİYOR
Nispeten az sayıda mesleğin yok olduğunu ancak sürekli bir dönüşüm içinde olduğunu vurgulayan Leopold, “Örneğin, tarımsal faaliyetlerin bugün yapılma şekli, 200 yıl önceki yöntemlerle kıyaslandığında oldukça farklı. Bu meslek, toplumsal ve ekonomik hayatın temel unsuru olmaya devam ediyor.” şeklinde konuştu.
