Avrupa Birliği (AB), savunma sanayisini güçlendirme çabaları kapsamında yeni bir finansman aracı olan Avrupa Güvenlik Eylemi’ni (SAFE) hayata geçirerek, Baykar ve Leonardo ortaklığı gibi işbirliklerinin genişlemesine zemin hazırlıyor. Bu gelişme, Türkiye’nin Avrupa’nın güvenliği konusundaki katkılarını gündemde tutmaya devam ediyor.
NATO Zirvesi için hazırlıkların yoğunlaştığı bu günlerde, Brüksel, Avrupa’nın savunma sanayisini güçlendirme konusunda giderek daha fazla çaba sarf ediyor.
SAFE, 29 MAYIS’TA YÜRÜRLÜĞE GİRDİ
AB’nin Rusya’dan kaynaklanan tehdit algısı ve Ukrayna’daki savaşın etkileri doğrultusunda, Donald Trump yönetiminin savunma alanındaki hedefleri çerçevesinde geliştirilmiştir. 29 Mayıs’ta yürürlüğe giren SAFE, AB ülkeleri, Ukrayna, Norveç, Lihtenştayn ve İzlanda’nın toplamda 150 milyar avroya kadar kredi kullanarak ortak tedariklere katılabilmesine olanak tanımaktadır.
ORTAK SAVUNMA TEDARİKLERİ
Söz konusu ülkeler, birbirlerinin savunma sanayisinde de ortak satın almalar gerçekleştirebilecek. Bunun yanı sıra, AB’ye aday ülkeler ve İngiltere gibi AB ile anlaşma imzalamış ülkeler de bu ortak tedarik imkanlarından yararlanabilecek. Ancak, üretilen savunma ürünlerinin bileşenlerinin en az %65’inin Avrupa ülkelerinden gelmesi gerekmektedir. Kalan %35 ise, Türkiye gibi diğer ülkelerden temin edilebilecektir.
SAVUNMA SANAYİ TARTIŞMALARI
AB Komisyonu tarafından SAFE önerisinin 19 Mart tarihinde sunulmasının ardından, Yunanistan’ın Türkiye’nin bu süreçten dışlanması için yürüttüğü lobi faaliyetleri, Brüksel kulislerinde geniş yankı buldu. Yunanistan’ın bu engelleme çabaları, Türkiye’nin son yıllardaki savunma sanayi atılımlarını da gözler önüne serdi.
Baykar ile Leonardo ortaklığı, bu bağlamda önemli bir örnek teşkil ediyor. İki şirketin işbirliği, önümüzdeki hafta Paris’te düzenlenecek olan dünyanın en prestijli havacılık fuarlarından Paris AirShow’da sergilenecek. Fuarda, Baykar tarafından geliştirilen AKINCI TİHA ve Bayraktar TB3 SİHA ile Kemankeş Mini Akıllı Seyir Füzesi tanıtılacak.
BRÜKSEL’DE ÖNEMLİ GÖRÜŞME
Bu gelişmeler arasında, Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Zeki Levent Gümrükçü ve beraberindeki heyet, Brüksel’de AB Dış İlişkiler Servisi’nin güvenlik konularından sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı Charles Fries ile önemli bir görüşme gerçekleştirdi. Fries, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, Bakan Yardımcısı Gümrükçü’yü ağırlamaktan memnuniyet duyduğunu belirtti. Görüşmede, Ukrayna ve bölgesel güvenlik meseleleri ile AB’nin son gelişmelerine dair kapsamlı tartışmalar yapıldığını ifade etti.
“TÜRK ŞİRKETLERİ ÇOK FAZLA İLERLEME KAYDETTİ”
İtalya’nın Uluslararası İlişkiler Enstitüsü’nden (Istituto Affari Internazionali) Savunma, Güvenlik ve Uzay Programı Başkanı Alessandro Marrone, SAFE ve Türkiye’nin katılımı hakkında değerlendirmelerde bulundu. Marrone, Baykar-Leonardo işbirliğinin güçlü bir tamamlayıcılık sunduğunu ve Türk şirketlerinin insansız hava araçları (İHA) alanında kazandığı tecrübelerin önemli olduğunu vurguladı.
Türk şirketlerinin seri üretimde daha uygun maliyetli çözümler sunduğunu belirten Marrone, Avrupa’nın bazı zorluklarla karşı karşıya olduğunu, ancak Türk savunma sanayisinin seri üretim açısından avantaj sahibi olduğunu sözlerine ekledi.
“MEKANİZMAYI UYGULAMAK BİRAZ ZAMAN ALACAK”
Marrone, Baykar-Leonardo ortaklığının AB’nin Türkiye gibi güçlü NATO ülkeleriyle iş birliğini pekiştirmekte önemli bir örnek olduğunu vurguladı. SAFE’nin etkinleştirilmesi durumunda bu tür işbirliklerinin artacağına dikkat çekti. Ancak, finansal operasyonlar için ayrıntılı düzenlemelere ihtiyaç duyulduğu ve bu sürecin birkaç ay süreceği öngörülüyor.
Marrone, SAFE ile birlikte AB Komisyonu’nun 2030 hedeflerine dahil olan bütçe muafiyeti konusuna da değindi. Şu ana kadar 16 ülkenin bu muafiyetten yararlanma isteğini belirttiğini ifade etti.
ACİL DURUMLARDA KURALLAR ASKIYA ALINABİLİYOR
AB kurallarına göre, üye ülkelerin bütçe açıkları GSYH’nin %3’ünü, kamu borçları ise %60’ını geçememektedir. Ancak, acil durumlarda bu kurallar askıya alınabiliyor. Almanya, Polonya, Belçika, Yunanistan gibi birçok ülke, bu muafiyetten yararlanma isteğini beyan etti ve bununla birlikte SAFE aracılığıyla ortak tedariklere katılma sinyali verdiler.
“TÜRKİYE’NİN AVRUPA GÜVENLİK MİMARİSİNDEKİ ROLÜ BÜYÜYOR”
Varşova’daki Doğu Çalışmaları Merkezi uzmanı Adam Michalski, Türkiye’nin Avrupa güvenlik yapısındaki rolünün, stratejik konumu ve bölgesel istikrara katkıları göz önüne alındığında giderek önem kazandığını belirtti.
Michealski, SAFE’nin Türkiye gibi Avrupalı silah üreticileriyle iş birliğini geliştiren üçüncü ülkeleri dışlamadığını, İtalya’nın Leonardo ve Türkiye’nin Baykar iş birliğini önemli bir örnek olarak gösterdi. Türkiye’nin savunma uzmanlığının, Avrupa’nın yetersiz kaldığı alanlarda, özellikle füzeler ve mühimmat konularında daha fazla entegre olma fırsatları sunduğunu ifade etti.
