Suriye’deki 61 yıllık Baas rejiminin devrilmesinin ardından, ülkenin başkenti Şam’ın Bağdat Köprüsü bölgesinde ve Dera’nın İzraa ilçesinde iki toplu mezar açıldı. Bu olayların yanı sıra Şam’ın Hüseyniye bölgesinde ve Dera’da da toplu mezar alanlarının tespit edildiği bildiriliyor. Suriye’nin bu döneminde, çok sayıda toplu mezarın bulunduğu düşünülüyor.

8 Aralık 2023’te Baas rejiminin devrilmesiyle birlikte, Suriye genelinde arama tarama faaliyetleri hız kazandı. Bu çalışmalar sırasında, Şam’da Bağdat Köprüsü bölgesinde ve Dera’nın İzraa ilçesinde toplu mezarların açılması sağlandı. Bunun yanı sıra, bölgelerde yapılan incelemelerde toplu mezar alanları tespit edildi.

Ajanslardan edinilen bilgilere göre, 16 Aralık’ta Şam’ın dışındaki Bağdat Köprüsü bölgesindeki toplu mezara dair çekilen görüntüler, Sivil Savunma ekiplerinin harekete geçmesine neden oldu. Görüntülerde, üst üste defnedilen cesetlerin bulunduğu uzun ve derin çukurlar yer alıyordu. Ayrıca, bu mezarların hapishane kodlarının ve ölen kişilerin isimlerinin yazılı olduğu sanılan çuvalları içerdiği dikkat çekti.

Bu mezarlığın, Sednaya Hapishanesi dahil çeşitli cezaevlerinde işkenceler sonucu hayatını kaybedenlerin cesetlerinin gömüldüğü düşünülmektedir.

Dera’da 12’den Fazla Toplu Mezar Tespit Edildi

Öte yandan, Suriye’nin güneyindeki Dera’nın İzraa ilçesinde, devrik Esed rejiminin öldürdüğü sivillere ait olduğu belirtilen 12’den fazla toplu mezar tespit edildi. Bu sayının ilerleyen günlerde artması bekleniyor. Dera’daki kazı çalışmalarını sürdüren muhalif gruplar, iş makineleri ile yapılan çalışmalarda en az 31 ceset kalıntısına ulaştı. Mezarlarda daha fazla kişinin kalıntılarının olduğu sanılmaktadır.

Uluslararası Af Örgütü’nün 2017 tarihli raporunda, Şam’ın bazı bölgelerindeki toplu mezarlara da işaret edilmektedir. Raporda, 2009, 2014 ve 2015 tarihli uydu görüntüleri ve Sednaya Hapishanesi’nde görev yapmış eski iki çalışanın ifadeleri yer alıyor. Bu rapor, Sednaya’da 2011 yılı itibarıyla devrik rejim tarafından işlenen cinayetler ve işkencelere dair detayları ortaya koymaktadır. Sednaya’da öldürülenlerin cesetlerinin, kamyonlarla toplu mezarlara gömüldüğü kaydedilmektedir.

İlaç Deposunda ve Yol Kenarında Bulunan Cesetler

Şam’daki arama tarama faaliyetleri sırasında, toplu mezarların yanı sıra toplu ceset ve ceset kalıntıları da ortaya çıkarılmaktadır. Bu kapsamda, Şam’daki Seyyide Zeynep bölgesinde bulunan bir ilaç deposunda, aralarında çocukların da bulunduğu toplam 20’den fazla kişiye ait ceset kalıntıları tespit edilmiştir. Ayrıca, Şam Havalimanı’na giden yolda 12 Aralık’ta yaklaşık 100 kişiye ait ceset kalıntıları bulundu. Bazı ceset kalıntıları ceset torbalarına konulurken, diğerleri yol kenarına atılmış haldeydi ve ilgili kurumlarca korunmaya alınmıştır.

Suriye İç Savaşında Kayıplar ve İnsan Hakları İhlalleri

Suriye’deki iç savaşın başlangıcından bu yana, en az 100 bin kişinin kaybolduğu ifade edilmektedir. Suriye İnsan Hakları Ağı’nın (SNHR) ağustos ayı verilerine göre