Suna ve İnan Kıraç Vakfı İstanbul Araştırmaları Enstitüsü, Cumhuriyet’in ilk dönemlerinin dikkat çekici isimlerinden Arif Hikmet Koyunoğlu’nun çok yönlü hayatına odaklanan özel bir fotoğraf sergisine ev sahipliği yapıyor. Maceraperest Bir Mimarın Fotoğrafhanesi: Arif Hikmet Koyunoğlu 1893–1982 başlıklı sergi, Koyunoğlu’nun yaşamının belirli dönemlerini, çektiği fotoğraflarla izleyicilere sunuyor.
Serginin açılışı 18 Haziran Çarşamba günü gerçekleşti ve sanatseverlere Koyunoğlu’nun fotoğraf koleksiyonundan derlenen eserler tanıtıldı. Serginin merkezinde, Koyunoğlu’nun mimarlık eğitimi aldığı Sanâyi-i Nefîse Mektebi döneminden başlayarak, İstanbul ve Anadolu’daki mesleki ve kişisel etkinliklerine kadar uzanan bir zaman dilimi yer almakta. Ankara, İstanbul, Bursa, Nevşehir ve Kırşehir gibi çeşitli şehirlerdeki Selçuklu ve Osmanlı mimarisi örneklerinin yanı sıra, Koyunoğlu’nun tasarımı olan Ankara’daki Türk Ocağı Binası’nın ayrıntılı görüntüleri de sergide görülebiliyor.
Arif Hikmet Koyunoğlu Ailesi tarafından Suna ve İnan Kıraç Vakfı’na bağışlanan cam negatifler, asetatlar ve basılı fotoğraflardan oluşan sergi, şehir manzaraları, mimari detaylar, portreler, sokaklar ve gündelik yaşam kesitlerini aydınlatıyor. Bu sayede hem bireysel bir hikaye hem de Türkiye’nin modernleşme sürecinin görsel belgesi olma özelliğini taşıyor.
Türk Ocağı Binası, Ankara, Arif Hikmet Koyunoğlu Koleksiyonu.
ÇOK YÖNLÜ BİR İNSAN
Sergiyle ilgili düzenlenen basın toplantısında Suna ve İnan Kıraç Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi ve Kültür ve Sanat İşletmesi Genel Müdürü Özalp Birol, Koyunoğlu’nun çok yönlü bir Osmanlı son dönem ve Cumhuriyet’in ilk dönem insanı olduğunu vurgulayarak, “O, son derece iyi bir aileden gelmesine rağmen zor koşullarda yaşamayı başaran ve cumhuriyetin anıtsal yapılarını inşa eden bir mimar. Ailesinin kıymetli bağışı üzerine çalışma arkadaşlarım bu harika sergiyi hazırladı. Vakfımız adına teşekkür ediyorum” dedi.
Konuşmasına koleksiyonunu İstanbul Araştırmaları Enstitüsü’ne bağışlayan Koyunoğlu ailesine ve sergi ekibine şükranlarını sunarak başlayan İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yöneticisi Gülru Tanman, “Arif Hikmet Koyunoğlu, Türkiye mimarlık tarihinde önemli bir yere sahip, özellikle Ankara’nın başkent olma sürecinde, şehir mimarisini şekillendiren isimlerden biri. Kendisi mimarlık ve fotoğrafçılıkla ilgili fikirlerini eserlerinde paylaşmış bir kişilik. Bu sergi, bir mimarlık sergisi olmasının yanı sıra, Koyunoğlu’nun 10 yaşında aldığı fotoğraf makinesiyle hayatı boyunca ürettiği görsel bir anlatıdır” şeklinde ifadelerde bulundu.
Tanman, Koyunoğlu’nun yanından ayırmadığı fotoğraf makinesiyle, önemli tarihi anları, Sarıkamış’ta çektiği fotoğraflar ve Harp Mecmuası’na gönderdiği eserlerle yakalamış olduğunu belirtti. Bu sergi ile fotoğrafçılığını ön plana çıkarmayı amaçladıklarını da sözlerine ekledi.
ARİF HİKMET KOYUNOĞLU HAKKINDA
Arif Hikmet Koyunoğlu, yalnızca Türk Ocağı Binası ve Etnografya Müzesi gibi erken Cumhuriyet mimarisinin simgelerini tasarlayan bir mimar değil, aynı zamanda hayatı boyunca 30’dan fazla farklı işte çalışan bir seyyah, asker, galerici, gazeteci ve fotoğrafçıdır. Sanatla küçük yaşlarda tanışan Koyunoğlu, 10 yaşında sahip olduğu ilk fotoğraf makinesiyle hem kişisel deneyimlerini hem de döneminin kültürel ve mekansal dönüşümünü ölümsüzleştirdi.
Osmanlı’dan Cumhuriyet’e geçiş sürecinde yaşanan derin dönüşümleri cephelerde, sokaklarda, atölyelerde ve evlerde fotoğraflayan Koyunoğlu, mimarlık vizyonuyla şekillendirdiği çekimlerinde estetik kaygılarla görsel belgeler oluşturdu. Yıllar içinde bazen profesyonel anlamda fotoğrafçılığı sürdürdü; örneğin, bir mülteci kampında ya da cephede çekimler yaptı ve İstanbul’un merkezindeki Yeraltı Fotoğrafhanesi’nde çalıştı.
Sergi, Sultan Abdülaziz’in validesi Pertevniyal Sultan’ın yanında yetişen bir annenin cesur ve mücadeleci oğlu Arif Hikmet Koyunoğlu’nun zengin yaşam öyküsünü de gözler önüne seriyor. Balkanlar’dan Kafkaslara, Erzurum’dan Napoli’ye kadar uzanan savaş ve sürgünlerle dolu yıllarında, hem mimarlık yapmış hem de hayatta kalmak için farklı işler üstlenmiş bir figür olarak Koyunoğlu, Türkiye’nin inşa süreciyle paralel bir yaşam sürdürmüştür.
