Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) verilerine göre, 2022 yılında 608 bin kişi sıtma nedeniyle hayatını kaybederken, hastalığa karşı en savunmasız yaş grubunun 5 yaş altı çocuklar olduğu belirlendi. Dişi anofel cinsi sivrisineklerin sokmasıyla aktarılan bir parazitin neden olduğu sıtma, DSÖ tarafından “tedavi edilebilir ve önlenebilir bir hastalık” olarak tanımlanıyor. Hastalığın belirtileri arasında ateş, titreme, baş ağrısı, yorgunluk, gözler ve deride sararma, nöbetler ve nefes almada zorluk sıralanabilir. Dünya Sıtma Günü’nün bu yılki teması “Daha adil bir dünya için sıtmaya karşı mücadelenin hızlandırılması” olarak belirlendi.
DSÖ’nün “2023 Dünya Sıtma Raporu”na göre, 2022 yılında dünyada 249 milyon sıtma vakası tespit edildi ve hastalık nedeniyle 608 bin kişi hayatını kaybetti. En savunmasız yaş grubu olan 5 yaş altı çocuklar, sıtma ölümlerinin yüzde 76’sını oluşturdu. Hastalığın dünya genelindeki dağılımına bakıldığında, Afrika’da tüm vakaların yaklaşık yüzde 94’ü gerçekleşirken, salgının en şiddetli yaşandığı Nijerya, Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC), Uganda ve Mozambik gibi ülkelerde vakaların yüzde 50’den fazlası kaydedildi.
Gebelerin üçte birinin sıtma ile karşı karşıya kaldığı 33 Afrika ülkesinde, sıtma nedeniyle düşük ağırlıkta bebek doğumlarının yaklaşık yüzde 58’i önlenmeye çalışılıyor. Güneydoğu Asya’da ise sıtma vakalarının yaklaşık yüzde 2’si görülürken, bölgedeki teşhislerin yüzde 66’sı Hindistan’da yapıldı. Doğu Akdeniz’deki sıtma vakalarında ise 2021-2022 döneminde yüzde 25’lik bir artış gözlemlendi ve Pakistan’da 30 milyon insanı etkileyen sel baskınlarının ardından 2,1 milyon kişi sıtmaya yakalandı.
DSÖ, sıtmanın bulaşma riski yüksek bölgelerinde parazit taşıyıcı sivrisineklerden korunmak amacıyla ilaçlı cibinliklerin kullanılmasını, sıtma şüphesi durumunda sağlık kuruluşlarına başvurulmasını ve tedavi sürecinde sıtma aşılarının kullanılmasını öneriyor. 2019’dan beri DSÖ’nün öncülüğünde yapılan aşı uygulamalarıyla 2000-2022 döneminde 2,1 milyar sıtma vakasının önlendiği tahmin ediliyor. Türkiye’de Sağlık Bakanlığı’nın çalışmaları sayesinde yerel sıtma enfeksiyonu sona erdi ve 2010’dan bu yana sadece yurt dışından kaynaklanan vakalar tespit ediliyor.
DSÖ’nün belirlediği hedeflere ulaşmak için, 2025 yılında sıtma araştırmalarına 9,3 milyar dolar yatırım yapılması gerektiği öngörülüyor. Avrupa’da sıtma vakaları konusunda olumlu gelişmeler yaşanırken, 2015’ten bu yana sıtma teşhisi konulmayan ülkeler arasına Azerbaycan, Tacikistan ve Belize gibi ülkeler eklenmiştir. Sıtma ile mücadelede global çapta yapılan çalışmaların önemi ve etkisi her geçen yıl artmaktadır.
