Datça’nın en uç noktasında yer alan Knidos Antik Kenti, Türkiye’nin en önemli tarihi ve kültürel zenginliklerinden biri olarak öne çıkıyor. Antik kentin bulunduğu alana otopark yapma projesi, çeşitli tartışmalara neden olurken, kazı çalışmalarının yürütüldüğü bölgede buluntuların zarar gördüğüne dair iddialar da ortaya atıldı.
1990’lı yıllardan bu yana devam eden kazı çalışmaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanan ve Muğla Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nca onaylanan “Knidos Örenyeri Çevre Düzenleme ve Ziyaretçi Karşılama Merkezi Yapımı” kapsamında sürdürülüyor. Bu düzenlemeler ile birlikte antik kentin yakınında “Knidos Otopark Alanı” revizyonunu içeren projeler tartışmalara neden oldu. Bakanlık, antik kentlere gelen ziyaretçilerin ihtiyaçlarını karşılayabilmek için tuvalet ve kafe gibi tesislerin yakın veya içinde yer almasını uygun görüyor ki bu durum, tarihi alanlar üzerinde geri dönüşü olmayan zararlar verebilir. Bu noktada, antik kentin içerisine ya da hemen yanına otopark inşa etme amacı, ciddi endişelere sebep olmaktadır.
Selçuk Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ertekin Doksanaltı, kazı başkanı olarak gazetemize yaptığı açıklamada, kültürel varlığın zarar görmediğini vurguladı. Otopark alanının revizyonu ve düzenlenmesi projesinin, mevcut otopark alanının yetersiz olması nedeniyle bir ihtiyaç olarak doğduğunu ifade etti. Her yıl arttığı gözlemlenen yerli ve yabancı ziyaretçi sayısı nedeniyle otoparkın, özellikle yaz aylarında yetersiz kaldığını ve sıkıntılı anlara neden olduğunu belirten Doksanaltı, bu nedenle otopark alanının genişletileceğini aktardı.
Arkeologlar denetiminde yürütülen kazı çalışmalarında, arkeolojik metodolojilerin takip edildiğini söyleyen Doksanaltı, bu süreçte herhangi bir kültür varlığının zarar görmediğini kesin bir şekilde dile getirdi. Yapılan tesviye çalışmalarının, kent dışından herhangi bir hafriyat ya da dolgu malzemesi kullanılmadan gerçekleştirildiğini belirtti. Ayrıca alanda yer alan toprak yığınının, yalnızca Knidos ören yerindeki farklı alanlardan çıkan kazı topraklarıyla desteklendiğini ifade etti.
Kültürel Varlıklar ve Otopark İhtiyacı
Nezih Başgelen
(Kültürel ve Doğal Mirası İzleme Platformu yöneticisi, arkeolog-editör)
Türkiye’deki arkeolojik sitlerin korunması ve kullanılmasının eşit şekilde dengelenmesinin en önemli sorunlarından biri otopark ihtiyacı ve bu bağlamda gelişigüzel yapılan girişimlerdir. Kitle turizminin popüler olduğu ören yerlerinde, kapasite üstü araçların sit alanı içinde gelişigüzel bırakılması, arkeolojik alanların korunmasında ciddi sorunlar yaratmaktadır. Ziyaretçilerin, tarihi anıtların yanına kadar arabalarıyla gitme eğilimleri, zaman zaman fiziki hasarlara yol açmaktadır. Bu nedenle, arkeolojik sitlerde alan yönetimlerinin aktif hale gelene kadar otopark konusunun öncelikli olarak ele alınması gerekmektedir.
Örnek Uygulamalar
Knidos Antik Kenti’nin eşsiz konumu ve sahip olduğu tarihi zenginlikler, bölgeyi cazip hale getirmektedir. Ancak mevcut otopark alanının yetersizliğinden dolayı bu güzelliği korumak önemlidir. Otopark alanının karayolundan biraz daha uzakta, alternatif bir yerde planlanması gerektiği düşünülmektedir. Batı’daki benzer örneklerle, Knidos için de geçerli ve etkili çözümler geliştirilmesi elzemdir. Örneğin, Göbeklitepe’de gerçekleştirilen başarılı uygulamalar bu ervihkele örnek alınarak, Knidos için de uygun bir planlama yapılabilir.
