Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi (NEVÜ) Akademisyenlerinin Su Kalitesi İndeksi Tescillendi
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi (NEVÜ) bünyesinde görev yapan akademisyenler, Türkiye’de su kalitesinin belirlenmesine yönelik geliştirdikleri “EurAsian Fish Index” (EAFI 1.0) ile Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) tarafından tescil edilmiş bulunmaktadır. Bu çalışma, ülkemizdeki su havzalarının ve içindeki canlı türlerinin incelenerek elde edilen dijital verilerle oluşturulmuştur.
Bu projede, NEVÜ Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Erdoğan Çiçek ve Doç. Dr. Sevil Sungur ile Hacıbektaş Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu’ndan öğretim görevlileri Alper Görgün ve Orçun Bağra’nın rolü büyüktür. Çalışmalarına 2017 yılından itibaren devam eden ekip, TÜRKPATENT tarafından “buluş” kategorisinde patent almaya hak kazanmıştır.
Prof. Dr. Çiçek liderliğindeki ekip, 2014 yılından bu yana yaptığı araştırmalarda, Türkiye genelindeki su havzalarını ve bunlarda yaşayan su fauna türlerini inceleyerek önemli dijital veriler elde etmiştir. Elde edilen bu veriler, toplumun kullanımına sunulmuştur. Bu akademik çalışmanın, Avrupa Birliği (AB) uyum süreci çerçevesinde, “AB Su Çerçeve Direktifi”ne uyum sağlamaya yönelik bir adım olduğu vurgulanmıştır. Prof. Dr. Çiçek, özellikle biyotik indekslerin geliştirilmesi ve kullanımı açısından büyük bir ihtiyaç olduğunu belirtmiştir.
Sistemin Kamu ve Özel Sektöre Sunulması
Emek vererek ortaya çıkardıkları indeksin, su rezervlerinin korunmasında kritik bir rol oynayabileceğini ifade eden Prof. Dr. Çiçek, sistemin önemine değinmiştir. Geliştirdikleri yöntem aracılığıyla herkesin, bulundukları bölgelerde rastladıkları balık türlerini ve sayısını kaydedebileceğini ve böylece su kalitesinin tahmin edilebileceğini belirtmiştir. Bu yazılım, su kalitesinin belirlenmesi açısından önemli bir araçtır ve çevre kirliliğinin tespit edilmesi durumunda ilgili kurumları uyarmak için de kullanılabilir.
Örneğin, bir bölgede alabalık bulunuyorsa, bu durum suyun kaliteli olduğunu gösterirken, sadece sazangil türlerinin varlığı, su kalitesinin düşük olduğunu gösterebilir. Geliştirilen indeks, yalnızca bilim insanları için değil, aynı zamanda su ile ilgili devlet kurumları ve özel sektör kuruluşları tarafından da kullanıma açılmıştır.
Prof. Dr. Çiçek, Türkiye’nin zengin biyoçeşitliliğine dikkat çekerek, “Ülkemizde 431 tatlı su balık türü bulunmakta ve bunlardan 221’i yalnızca Türkiye’ye özgü endemik türlerdir. Avrupa’daki tatlı su balık türü sayısı ise yaklaşık 600 olup, endemik tür sayısı bizim ülkemizdekinden daha düşüktür.” şeklinde açıklamalarda bulunmuştur.
Doç. Dr. Sevil Sungur ise, Türkiye’ye özgü geliştirilen bu indeksi, balıkları biyolojik bir unsur olarak kullanarak oluşturduklarını ve suyun kalitesi ile sürdürülebilirliği açısından belirlemeler yapmaya imkan tanıdıklarını vurgulamıştır. Bu sistem, yalnızca Türkiye için değil, revize edilerek diğer ülkelerde de kaynak olarak kullanılmak üzere tasarlanmıştır.
