Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla 6 Mart’ta Resmi Gazete’de yayımlanan “İş Yerlerinde Psikolojik Tacizin Önlenmesi” Genelgesi, iş yerlerinde yaşanan mobbing konusunu gündeme getirerek psikolojik taciz konusunda farkındalığı artırma amacını taşımaktadır. Prof. Dr. Nevzat Tarhan, genelgenin önemi ve mobbingin insan psikolojisi üzerindeki olumsuz etkileri hakkında Türkiye’de önemli bir tartışma başlattı. Tarhan’a göre, psikolojik baskı ve taciz sistematik ve sürekli olduğunda mobbing olarak kabul edilmelidir.
Prof. Dr. Tarhan, söz konusu genelgenin, kamu denetçiliğini ön plana çıkararak incelemelerin etkin bir şekilde yapılmasını sağladığını vurguladı. Mobbingi sadece özel sektör ile sınırlandırmamak gerektiğini belirten Tarhan, kamu kurumlarında da mobbing vakalarının yaygın olarak görüldüğünü dile getirdi. Kamu çalışanlarının, vatandaşlara karşı daha adil ve eşit davranma yükümlülüğü olduğuna dikkat çekerken, 2011 yılında yürürlüğe giren psikolojik taciz yasasının uygulanmasının önemini vurguladı. Ayrıca, kamu kurumlarında stres kaynaklı antidepresan kullanmak zorunda kalan bireylerin, kamuya olan güveni sarsabileceğini ifade etti.
Prof. Dr. Tarhan, mobbingin çeşitli türlerini sıralayarak, yok sayma, aşağılamalar ve sistematik dedikodu gibi davranışların mobbing içinde yer aldığını belirtti. Bireyin toplum içinde sürekli eleştirilmesi ve olumsuz yönlerinin abartılması, mobbingin temel unsurlarından olduğunu ifade eden Tarhan, böyle durumların iş yerinde çalışanlar arasında sağlıksız bir iletişim oluşturduğunu kaydetti.
Tacize maruz kalmış bireylerin yaşadıkları olumsuz durumu kanıtlayabilmek için günlük tutması gerektiğinin altını çizen Tarhan; bu süreçte şahit göstererek belge toplamanın da önemli olduğunu belirtti. Ayrıca, stres ve işe korkar halde gitmenin, iş verimliliğini düşürdüğünü belirtti. Tarhan, paranoid kişilik bozukluğuna sahip yöneticilerin, tehdit ve sindirme gibi baskıcı yöntemlerle iş yerini yönetmeye çalıştığını ifade etti.
Baskıcı yönetimlerin gelişmemiş toplumlarda işe yarayabilse de, gelişmiş toplumlarda muhalefetle karşılaşacağını vurgulayan Tarhan, mobbingin iş verimliliğini düşürdüğünü kaydetti. Sıklıkla hastalıkların artması, iş ortamında tartışmalar ve çalışanların sürekli tetikte olması gibi belirtiler, mobbingin etkileri arasında sayılabilir.
Bireyin ruh sağlığının bozulması, kronik strese maruz kalan kişilerde ise mide ve bağırsak hastalıklarının arttığını kaydeden Tarhan, stres hormonunun arttığı durumlarda tansiyonun yükselebileceğine ve kaygı gibi hastalıkların meydana gelebileceğine değindi. Tükenmişlik sendromunun, bireyin sorumluluk duygusu ile iş arasındaki dengenin bozulmasıyla ortaya çıktığını belirten Tarhan, mobbingin ruh sağlığını olumsuz etkilediğini ve bunun da ülkede daha büyük sorunlara yol açabileceği uyarısında bulundu.
Kurumsal bağlılığı artırırken mobbingin etkisinin zarar verdiğini belirten Tarhan, psikolojik tacizin etkileri arasında iş ortamını olumsuz yönde etkileyen önemli bir faktör olduğunu söyleyerek; bu durumun çalışanların işverene olan bağlılıklarını zayıflattığını ifade etti. Çalışanların huzurlu bir çalışma ortamına sahip olmadıkları takdirde, yüksek maaş alıyor olsalar bile iş yerini terk etmeyi tercih ettiklerine dikkat çekti. Temel olarak yöneticilerin, işveren ile çalışan arasındaki dengeyi sağlamakla yükümlü olduğunu belirtiyor.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Türkiye’nin mevcut ekonomik yapısının ABD tipi kapitalizm olduğunu, adalet temelli bir sistemin yerleşmesi gerektiğini dile getirdi. Eğer yöneticiler adil davranmazsa, bu durumun inanç sistemine göre de anlamını yitireceği ve ‘kul hakkı’ kavramının devreye gireceği belirtiliyor. Böyle bir durumda yöneticilerin vebal altında kalacağı uyarısında bulundu.
