Ay’ın güney kutbuna tarihî bir keşif için iki Türk robotu birlikte yola çıkmaya hazırlanıyor.
Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) tarafından geliştirilen “CHERI” ismindeki keşif araçları, Çin’in gerçekleştireceği Chang’e-8 Ay görevinde 2028 yılında Ay yüzeyine gönderilecek.
Bu misyon, Çin’in Ay’ın güney kutbunu keşfetmeyi ve 2030’lu yıllarda kurulması planlanan Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu’nun yerini belirlemeyi hedefliyor.
AY’A AYNI ANDA İKİ KEŞİF ARACI GÖNDERECEK İLK ÜLKE OLACAK
Proje çerçevesinde, ODTÜ ROMER tarafından geliştirilecek olan “CHERI” isimli iki mikro keşif aracı, Ay’ın güney kutbunda etkileşimli olarak bilimsel veri toplayacak ve yapay zeka desteğiyle otonom olarak rotalarını belirleyip yüzeyin üç boyutlu haritasını oluşturacak.
Her birinin yaklaşık 5 kilogram ağırlığında olması beklenen bu araçların 2028 yılında Ay’ın güney kutbuna gönderilmesi planlanıyor. Türkiye, bu başarıyla Ay’ın güney kutbuna keşif aracı gönderen altıncı ülke olurken, aynı anda iki keşif aracı gönderen ilk ülke olma unvanını elde edecek.
“BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK ANLAMDA ÜLKEMİZE KATKI SAĞLAYACAK”
Projenin gerçekleştirilmesi heves verici olarak nitelendiriliyor. Proje lideri Ankaralı, konuyla ilgili önemli çalışmalara imza attıklarını ifade etti.
Bu yıl Çin’de düzenlenen “Uzay Günü” etkinliğinde Ay’ın güney kutbuna gitme fırsatı bulduklarını belirten Ankaralı, “İki robotumuz bu görevler çerçevesinde ilk defa o bölgede olacak. Ay’da keşif görevleri icra edecekler. Yapay zeka destekli farklı projelerle ülkemize önemli katkılar sağlayacağını düşünüyoruz” dedi.
Bu projenin başlangıç olmasına rağmen ülke için büyük önem taşıdığını vurgulayan Ankaralı, “Daha ileri hedeflere ulaşacağımıza inanıyoruz. Mars, asteroit madenciliği gibi daha kapsamlı projeleri de hayata geçirmeyi planlıyoruz” şeklinde konuştu.
AY YÜZEYİNİN ÜÇ BOYUTLU HARİTASI ÇIKARILACAK
ODTÜ Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi ve projenin yürütücüsü Doç. Dr. Halil Ersin Söken, Ay’a gönderilecek iki keşif robotuna “CHERI” adını Osmanlı’daki yeniçeri askerlerinden esinlenerek verdiklerini ifade etti.
Bu, robotların etkileşimli bir şekilde çalışacağı ilk uzay görevi olacak. Söken, “Çin’de işbirliği yaptığımız STAR.VISION adlı özel bir firma, uzaydaki uydular için yapay zeka ile hesaplama kapasiteli işlemciler üretiyor. Bizim roverlarımızla bunu Ay yüzeyinde uygulayabilecek olacağız. İki robotumuz da yapay zeka destekli işlemcilerle donatılacak, bu sayede Ay yüzeyinin üç boyutlu haritalandırmasını gerçekleştireceğiz” dedi.
“AYIN YÜZEYİNDE İKİ ROVER’I BİRDEN İŞLETEN İLK ÜLKE OLACAK”
Ay’ın güney kutbuna iniş yapılacak bölgenin zorlu arazi koşullarına sahip olduğunu belirten Söken, “Ay’ın güney kutbu oldukça ilgi çekici bir nokta. NASA, burada buz şeklinde suyun varlığını araştırıyor. Ancak, zorlu aydınlatma koşulları ve kraterli yapısıyla burada bir rover işletmek ve ilerletmek son derece zor” açıklamasında bulundu.
Bu noktada, Ay’ın güney kutbunda rover görevini gerçekleştiren ilk ülke olmayı hedeflediklerini belirtti. “Şu ana kadar bu görevi başarıyla gerçekleştiren başka bir araç yok. 2028’e kadar başka ülkeler de Ay’a araç gönderebilir, ancak biz bu alanda başarımızı kanıtlayarak altıncı ülke olacağız ve iki roverı birden işleten ilk ülke olmayı amaçlıyoruz” diye konuştu.
“ÖNÜMÜZÜN DAHA AÇIK OLDUĞUNA İNANIYORUM”
Ay yörüngesinde bulunan araçların farklı bilimsel yöntemlerle üç boyutlu harita oluşturmaya çalıştığını söyleyen Söken, “Bizim roverlarımız, farklı perspektiflerden görüntü çekebilme becerisine sahip. Bu, Ay’ın coğrafyasını anlamak için büyük bir veri sağlayacak” ifadelerini kullandı.
Uzay araştırmaları kapsamında büyük bir ilerleme kaydedileceğine dikkat çeken Söken, “Mars’ta yaşam istasyonları ya da asteroit madenciliği gibi konulara yönelik araştırmalar yapmamız söz konusu. Böyle bir başarı sonrası hem ulusal hem de uluslararası işbirlikleri alanında önümüzün açık olacağına inanıyorum” değerlendirmesinde bulundu.
“2028 YILINDA AY YÜZEYİNDE TÜRKİYE’NİN VARLIĞINI GERÇEKLEŞTİRECEĞİZ”
ODTÜ Rektörü Prof. Dr. Ahmet Yozgatlıgil, projenin uluslararası işbirlikleri doğrultusunda gerçekleştirildiğini söyleyerek, iki aracın Ay yüzeyindeki haritalama, navigasyon ve görüntü elde etme görevlerini üstleneceğini bildirdi.
Birbirleriyle iletişim kuran iki robotun yapay zeka ile desteklendiğini ifade eden Yozgatlıgil, “İki robotun eş zamanlı olarak Ay’ın güney kutbunda görev yapması dünyada bir ilki temsil ediyor. Bu bölge, gece ve gündüz sıcaklık farkları ile zorlu görev koşulları barındırıyor. Türkiye’nin ulaştığı teknoloji seviyesi bu projeye olan ilgiyi artırdı ve bu kapsamda Chang’e-8 misyonuna dahil edildik” açıklamalarında bulundu.
“CHERI” projesinin ODTÜ’nün öğrenci ve öğretim üyeleriyle birlikte yürütülen bir çalışma olduğuna vurgu yapan Yozgatlıgil, TÜBİTAK UZAY’ın projeye verdiği destekten bahsetti.
Bu projenin, Türkiye’nin uzay alanındaki varlığını 2028’de Ay yüzeyinde gerçekleştireceğini belirten Yozgatlıgil, “Milli Uzay Programı’mız kapsamında Ay ile ilgili hedeflerimiz var. İlk hedefimiz Ay’a sert iniş ve bu konuda çalışmalarımız olgunlaşıyor. ODTÜ olarak Milli Uzay Programı’na destek vermek bizim için büyük bir heyecan kaynağı” dedi.
“GEZEGENLER ARASI İLETİŞİMLE İLGİLİ ARAŞTIRMALARI GERÇEKLEŞTİRİYORUZ”
Prof. Dr. Yozgatlıgil, ODTÜ’nün öncülüğünde yürütülen birçok projenin olduğunu ekleyerek, “Gelecekte gezegenler arası iletişim konularında da projelerimiz var. Bugün 5G ve 6G’nın konuşulduğu bir dönemde, Güneş Sistemi’mizde gezegenler arası iletişim konularına ilişkin çalışmalar yapıyoruz. Ayrıca, denizlerin derinliklerindeki uzay koşullarını araştırmaya yönelik projelerimiz de mevcut” sözleriyle ilgiyi artırdı.
Gelecek projeleriyle detail anlamında Türkiye’nin uzay alanındaki konumuna katkı sağlanacağını belirten Yozgatlıgil, ODTÜ işbirliğiyle uzay alanında teknoloji geliştirme bölgesinin kurulmasının planlandığını da sözlerine ekledi.
