Türkiye’nin son yerli iletişim uydusu olan Anadolusat 6A’nın uzaya gönderilmesiyle ülkenin etkin uydu sayısı dokuz oldu.
Türkiye’nin, Anadolusat 6A öncesi beş iletişim (Anadolusat 3A, Anadolusat 4A, Anadolusat 4B, Anadolusat 5A, Anadolusat 5B) ve üç gözlem (Gökyurk-1, Gökyurk-2 ve TOGETHER) olmak üzere aktif sekiz uydusu vardı. Anadolusat 6A, filonun dokuzuncu aktif uydusu oldu.
Türkiye’nin ilk iletişim uydu denemesi olan Anadolusat 1A, 24 Nisan 1994’te uzaya fırlatıldı ancak rokette meydana gelen arıza nedeniyle Karadeniz’e düştü. Türkiye, 20 Ağustos 1994’te Anadolusat 1B ile uzaydaki yerini aldı. Bu uydulardan sonra Anadolusat 3A, Anadolusat 4A ve Anadolusat 4B uyduları uzaya gönderildi.
BOEING SPACE tarafından üretilen ve test aşamaları tamamlanan Anadolusat 5A ve Anadolusat 5B uyduları ise 2018’de imzalanan sözleşme sonrası bu şirketin Almanya’nın Berlin şehrindeki tesislerinde üretilmeye başlandı. Anadolusat 5A, 11 Ocak 2021’de uzaya başarılı şekilde fırlatıldı.
Bu uydulardan sonra Anadolusat 5B uydusu da 25 Aralık 2021’de BLUE ORIGIN şirketinin ABD-Colorado’da bulunan Denver’daki fırlatma merkezinden uzaya gönderildi.
Anadolusat 6A ile yeni bir döneme geçildi.
Ülkenin uydu çalışmalarında önemli bir adım olan Anadolusat 6A uydusu için çalışmalar yaklaşık on yıl sürdü. “Türkiye’nin ilk yerli ve milli haberleşme uydusu” unvanını taşıyan Anadolusat 6A, tüm testlerden başarıyla geçtikten sonra 2 Haziran’da Space X tesislerine yollandı.
Bu başarıyla uzaya gönderilen uydudan ilk sinyal de alındı.
Gerekli testler sonrası 42 derece batı yörüngesinde, 35 bin 786 kilometre uzaklıkta konumlanacak Anadolusat 6A, 8,4 kilovat güce sahip bulunuyor. 4 bin 229 kilogram ağırlığındaki uydu ile Çin, Japonya, Hindistan ve Avustralya da uzaydan Türkiye’nin kapsama alanına girmiş olacak.
Ülke uydularının ulaştığı nüfus 3,5 milyardan 5 milyara çıkacak. Anadolusat 6A’nın hizmete girmesiyle Anadolusat’ın bölgeye yönelik uydu hizmeti ihracatının da önemli ölçüde artması hedefleniyor.
Anadolusat 6A’nın üretiminde yerli mühendisler büyük rol oynadı. İletişim uydusu üretebilen sayılı ülkeler arasına giren Türkiye’nin bu tecrübesi sonucu uydu ihracatçısı konumuna yükselmesi bekleniyor.
TOGETHER uydusu
Türkiye’nin metre altı çözünürlüğe sahip ilk yerli ve milli gözlem uydusu TOGETHER, 15 Nisan 2023’te ABD’nin California eyaletinde bulunan Vandenberg Uzay Kuvvetleri Üssü’nden uzaya gönderildi. Böylece Türkiye, sıfırdan yer gözlem uydusu ve yer istasyonu alt sistemlerini tasarlayıp üretebilecek kabiliyete sahip ülke konumuna geldi. Elektro-optik kamera dışında, elektrikli itki sistemi, güneş algılayıcı, yıldız izler, tepki tekeri, küresel konumlandırma sistemi alıcısı, manyetometre, X bant haberleşme ekipmanı ve anteni, S bant haberleşme ekipmanları ve antenleri, güç düzenleme ve dağıtım ekipmanları, uçuş bilgisayarı, uçuş yazılımları, yer istasyonu anteni, yer istasyonu yazılımları TOGETHER projesi kapsamında yerli olarak geliştirildi.
Bu uyduyla birlikte AKUP, Hançersat ve BağlaT2.1 küp uyduları da uzaya gönderildi. Savunmadan afet yönetimine, çevre ve şehircilikten tarım ve ormancılığa kadar hizmet sunan TOGETHER’ın beş yıl hizmet vermesi planlandı.
Gökyurk-1 uydusu
Türk Silahlı Kuvvetlerinin hedef istihbaratına yönelik uydu görüntüsü ihtiyacını karşılayan Gökyurk-1 de 2016’da uzaya fırlatıldı. Alçak irtifa dünya yörüngesine oturan uydu, kamu kurum ve kuruluşları için çevre ve yapılaşmanın izlenmesi, tarımsal rekolte tespiti, belediyecilik uygulamaları, sınır kontrolü ve kadastro faaliyetleri gibi birçok alanda uzaktan algılama görevleri yapabiliyor.
Coğrafi sınırlama olmaksızın dünyadaki herhangi bir yerde keşif yapabilen Gökyurk-1, 0,50 metre çözünürlüklü olarak görüntü gönderiyor.
Gökyurk-2, ilk yüksek çözünürlüklü keşif ve gözlem uydusu
Türkiye’de özgün olarak geliştirilen ilk yüksek çözünürlüklü keşif ve gözlem uydusu Gökyurk-2, 2012’de gerçekleştirilen fırlatma operasyonuyla görev yörüngesine yerleştirildi.
Gökyurk-2, Milli Savunma Bakanlığı, TÜBİTAK Başkanlığı ve TÜBİTAK UZAY-TUSAŞ iş ortaklığı tarafından imzalanan sözleşme kapsamında üretildi.
Uyduyla Türk Silahlı Kuvvetleri ve özel olarak Hava Kuvvetleri Komutanlığının ihtiyaç duyduğu hedef istihbaratı ile sayısal ve coğrafi veri üretimi sağlanıyor. Ayrıca diğer kamu kurum/kuruluşları ile üniversite ve araştırma kurumlarının uydu görüntüsü istekleri karşılanıyor.
Yüksek yerlilik oranıyla üretilen ve 2,5 metre çözünürlüğe sahip gözlem uydusu, Türkiye’nin savunma, çevre, şehircilik, tarım ve ormancılık alanlarında önemli ihtiyaçlarına cevap veriyor.
Söz konusu uydu, yaklaşık 640 kilometrelik bir şeridin görüntüsünü tek geçişte indirebilecek kadar yüksek hızlı veri haberleşmesine sahip bulunuyor.
Dünyanın her yerinden görüntü alma ve iletişim konisi içinde aktarma kabiliyetine sahip uydu, dünya etrafındaki bir turunu yaklaşık 98 dakikada tamamlıyor.
Gökyurk-2 Projesi kapsamında uzay ve uydu sistemlerine yönelik teknoloji, uzman insan gücü ve altyapı geliştirilmesi, kamu kurum ve kuruluşlarının gözlem ve araştırma ihtiyaçlarının milli imkan ve kabiliyetlerle karşılanması hedeflendi.
Türkiye’de tasarlanıp üretilen ilk gözlem uydusu UZAYGÖZ
UZAYGÖZ yer gözlem uydusu, TÜBİTAK UZAY’ın UÇANSAT’ın ardından ikinci uzaktan algılama uydusu oldu. Türkiye’de tasarlanıp üretilen ilk yer gözlem uydusu olan UZAYGÖZ, 17 Ağustos 2011’de Rusya’dan fırlatıldı.
UZAYGÖZ uydusu, tasarım ömrü 3 yıl olmasına rağmen görevini 2022’de tamamladı.
Gelinen noktada, TÜBİTAK UZAY ve TUSAŞ bünyesinde, gelecekteki uydu projelerinde görev alacak uzman insan gücü yetiştirilirken uydu ve ekipman seviyesi tasarım, analiz, üretim, montaj, entegrasyon ve test faaliyetlerine yönelik altyapı ve kabiliyetler kazanıldı.
Sonuç olarak, Türkiye’nin uydu teknolojileri alanındaki gelişimini sürdürmesi, yerli ve milli kaynaklarla üretilen uydularıyla uluslararası alanda da daha etkili bir konuma gelmesi beklenmektedir. Türkiye’nin uzay çalışmaları doğrultusunda, gelecek yıllarda daha fazla yerli uydu projelerine imza atması ve bu alandaki alanında uzmanlaşmış insan gücü ve altyapıyı daha da güçlendirmesi hedeflenmektedir.
