Samanyolu galaksisinin yaklaşık 15 bin ışık yılı uzaklığında yer alan “ASKAP J1832-0911” olarak adlandırılan bu gök cismi, her 44 dakikada bir iki dakika süren parlama patlamaları yayıyor. Bu düzenli olaylar, bilim dünyasında “uzun periyotlu geçici kaynak” (long-period transient – LPT) olarak tanımlanan nadir bir kategoriye giriyor.
Bu keşif, LPT’lerin hem yüksek enerjili X-ışını hem de düşük enerjili radyo dalgalarıyla aynı anda patladığı ilk örnek olarak kaydedildi. Bilim insanları, bu gözlemin LPT’lerin sırlarının çözümünde yeni perspektifler sunacağını öngörüyor.
“DAHA ÖNCE BÖYLE BİR ŞEY GÖRMEDİK”
Keşif ekibinin lideri Curtin Üniversitesi’nden Zieng (Andy) Wang, “Bu nesne, daha önce karşılaştığımız hiçbir şeye benzemiyor” diyerek duyduğu şaşkınlığı vurguladı. LPT’ler ilk olarak 2022’de tanımlanmış ve bugüne kadar on farklı örnek ortaya çıkmıştı. Ancak ASKAP J1832-0911, diğerlerine kıyasla son derece farklı özellikler sergiliyor.
ASKAP J1832-0911, ilk olarak Avustralya’daki Australian Square Kilometre Array Pathfinder (ASKAP) radyo teleskobu aracılığıyla keşfedildi. Ardından NASA’nın Chandra X-ışını Gözlemevi ile yapılan gözlemler, radyo sinyallerinin tam olarak X-ışınlarıyla aynı anda yayıldığını ortaya koydu. Chandra’nın dar gözlem alanı nedeniyle, bu tesadüfi buluş büyük bir şans olarak değerlendiriliyor.
OLASI BİR ÖLÜ YILDIZ
Bilim insanları, ASKAP J1832-0911’in muhtemelen yaşam döngüsünü tamamlamış bir yıldız olduğunu düşünüyor. Ancak bu cisim, yoğun manyetik alanı olan bir nötron yıldızı mı (magnetar) yoksa ikili bir sistemde yer alan beyaz cüce mi olduğu konusunda net bir sonuca ulaşılamadı. Wang, mevcut teorilerin bu sıra dışı davranışı açıklamada yetersiz kaldığını ifade ederek, “Bu keşif, yıldız evrimi veya fizik alanında yeni anlayışların gelişmesine kapı aralayabilir” dedi.
Aynı zamanda, radyo dalgalarıyla birlikte daha yüksek enerjili X-ışınlarının ortaya çıkması, bu gökcisimlerinin enerji üretim mekanizmaları hakkında önemli veriler sunuyor. Araştırmacılar, ASKAP J1832-0911’in özel bir durum olmadığını, evrende benzer özelliklere sahip başka LPT’lerin de mevcut olabileceğini düşünüyorlar.
Bilim camiası için büyük önem taşıyan bu çalışma, 28 Mayıs Çarşamba günü ünlü bilim dergisi Nature’da yayımlandı. Ekipte yer alan Nanda Rea, “Bu nesnenin geçici X-ışını yayma durumu, onun doğası hakkında tamamen yeni bir bakış açısı sunuyor” şeklinde heyecanını dile getirdi.
