Türkiye’nin Artvin iline bağlı Sarp Köyü ve Gürcistan’da bulunan Sarpi Köyü, bölgenin tarihine ışık tutan ilginç bir geçmişe sahip. Bu iki köy, bir zamanlar tek bir köyken, 1921 yılında Türkiye ile Sovyetler Birliği arasında yapılan sınır düzenlemeleri sonrasında birbirinden ayrıldı. Karadeniz kıyısında yer alan bu tarihi köyler, sınırların ötesine geçen ve halklarını derinden etkileyen hikayeleri ile dikkat çekiyor.
Sarp Köyü, Artvin’in Kemalpaşa ilçesine bağlı olarak bilinir. Köyün adı, 1835 tarihli Arhavi Nüfus Defteri‘nde “Sarp” olarak geçmektedir. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından köy, Çarlık Rusyası sınırları içine dahil oldu. 1918-1921 yılları arasında ise Demokratik Gürcistan Cumhuriyeti sınırları içinde yer aldı. Nihayetinde, 1921 yılında imzalanan Moskova Antlaşması ile Türkiye-Sovyetler Birliği sınırının belirlenmesi sırasında ikiye bölündü. Türkiye tarafında kalan köy “Sarp”, Gürcistan tarafında kalan köy ise “Sarpi” adını aldı. Sınır olarak ise Sarp Deresi referans alındı.
İLETİŞİM VE AYRILIK SÜRECİ
1921 yılından 1937 yılına kadar Sarp ve Sarpi köylerinin halkı, Pasavan belgesi ile sınırın diğer tarafına geçiş yapabiliyordu. Ancak, 1937 yılında Türkiye ve Sovyetler Birliği arasındaki ilişkilerin kötüleşmesi sonucu iki köy arasındaki iletişim tamamen kesilmeye başladı. Sarp Deresi’nin iki tarafına 2.5-3 metre yüksekliğinde teller çekilmesi ile birlikte, her iki taraf için de üçer gözetleme kulesi inşa edildi. Sınırın Sovyet tarafında, iz takibi yapmak için iz tarlası oluşturuldu. İki köy arasındaki iletişim yasağı, 1988 yılına kadar devam etti.
SARP SINIR KAPISI
1989 yılında Türkiye ve Gürcistan arasında açılan Sarp Sınır Kapısı, iki köyün isimlerini taşımasının yanı sıra, ticaret ve ulaşım açısından büyük bir öneme sahiptir. Bu sınır kapısı, sadece ekonomik anlamda değil, aynı zamanda kültürel bağların yeniden kurulması açısından da önemli bir rol oynamaktadır.
İDARİ DEĞİŞİKLİKLER
1928 yılı Osmanlıca köy listesinde Rize vilayetinin Hopa kazasına bağlı Kemalpaşa nahiyesinde yer alan Sarp, 1935 nüfus sayımında Çoruh vilayeti sınırları içinde bulunuyordu ve bu tarihte köyün nüfusu 428 kişiydi. 2017 yılında Hopa’dan ayrılarak, yeni kurulan Kemalpaşa ilçesine bağlandı.
Sarp ve Sarpi köyleri, sınırlarla ayrılmış olmalarına rağmen, tarihi ve kültürel geçmişleri ile hâlâ birbirine bağlı kalmaktadır. Karadeniz kıyısında yer alan bu köyler, doğal güzellikleri ve tarihe tanıklıklarıyla bölgeye özgün bir değer katmaktadır. Sarp ve Sarpi, iki farklı ülke vatandaşları arasında bir köprü olmayı sürdürmekte ve her iki tarafın kültürel etkileşimini zenginleştirmektedir.
